Miód manuka – lider w swojej grupie

Miód jest naturalnym produktem spożywczym, o słodkim smaku i wysokich wartościach odżywczych, produkowanym przez pszczoły miodne, pszczoły bezżądłowe oraz szerszenie z nektaru wielu kwiatów. Miód był używany jako lek w całej historii ludzkości. Jednym z najczęstszych i najtrwalszych zastosowań terapeutycznych miodu jest opatrunek na rany, prawie na pewno ze względu na jego właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Wraz z pojawieniem się wysoce aktywnych antybiotyków w latach 60. miód został odrzucony jako „bezwartościowa, ale nieszkodliwa substancja”. Miód jest zwykle pozyskiwany z nektaru kwiatów i produkowany przez pszczoły, najczęściej europejską pszczołę miodną Apis melliferai jest złożoną mieszanką cukrów, aminokwasów, fenoli i innych substancji.  Obecnie jego produkcja na świecie wynosi około 1,2 mln ton, co stanowi mniej niż 1% światowej produkcji cukru, a przeciętne spożycie jest większe w krajach rozwiniętych w porównaniu z krajami rozwijającymi się. Miód ma swoich zwolenników do dziś, a jego prozdrowotne właściwości często wydają się być aż przeceniane. Czy miód faktycznie powinien być elementem dobrze zbilandowanej diety?

Pochodzenie, podział i skład miodu

Miód był używany od czasów starożytnych jako metoda przyspieszania gojenia ran, a potencjał miodu do wspomagania gojenia ran został wielokrotnie udowodniony. Miód zyskuje akceptację jako środek do leczenia wrzodów, odleżyn i innych infekcji skórnych powstałych w wyniku oparzeń i ran. Lecznicze właściwości miodu można przypisać temu, że ma działanie antybakteryjne, utrzymuje wilgotne środowisko rany, które sprzyja gojeniu oraz ma wysoką lepkość, która pomaga zapewnić barierę ochronną zapobiegającą infekcji.

Głównym składnikiem miodu jest cukier, a dokładnie mieszanka mono- i disacharydów. Oprócz tego, miód zawiera około 200 innych substancji, w tym pewne ilości białka, wodę, składniki mineralne czy witaminy. Miód zawiera obfite ilości związków, takich jak flawonoidy i inne polifenole, które mogą działać jako przeciwutleniacze. Skład, zapach, smak i kolor miodu zależą od kilku czynników takich jak pochodzenie, warunki klimatyczne czy gatunek owadów, które go zbierają.

Wyróżniamy kilka rodzajów miodu: wielokwiatowy, rzepakowy, spadziowy, lipowy, akacjowy, mniszkowy, wrzosowy, gryczany, faceliowy, malinowy, nostrzykowy, nawłociowy, koniczynowy i ostatni, często uważany za najzdrowszy miód na świecie – manuka.

Miód manuka – możliwe korzyści zdrowotne

Miód manuka jest powszechnie dostępny jako środek leczniczy i żywność funkcjonalna, a większość konsumentów akceptuje go jako holistyczny, nieco tajemniczy produkt. Ten rodzaj miodu pozyskiwany jest z kwiatów drzewa manuka, nazywanego często drzewem herbacianym, które znajduję się głównie na wyspach Nowej Zelandii i określonych terenach Australii. Miód manuka cechuje się charakterystycznym goryczkowym smakiem, ciemną barwą i dużą gęstością.

To co wyróżnia miód manuka na tle reszty to wysoka zawartość metyloglioksalu (MGO), który występuje w nektarze jego kwiatów. Miód manuka oznaczany jest w charakterystyczny sposób. Występujące oznaczenia MGO 50+, 100+, 200+ oznaczają ile mg metyloglioksalu znajduję się w kilogramie miodu. Według przeprowadzonych analiz, w klasach miodów o wyższej deklaracji MGO (powyżej 500 mg/kg) jakość handlowa produktów często odbiegała od normy. Niektóre miody ze względu na złe przechowywanie mogą posiadać substancje niekorzystne dla zdrowia, stąd warto wybierać miód wyłącznie ze sprawdzonego źródła.

Miód ma możliwe właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwproliferacyjne i przeciwnowotworowe. Miód manuka wykazuje działanie antybakteryjne dzięki obecności termostabilnych substancji antybiotycznych oraz ma zdolność stymulowania makrofagów poprzez białko Apalbumina 1 do uwalniania mediatorów, takich jak TNF-α, IL-1β i IL-6, które są potrzebne do zmniejszenia infekcji bakteryjnych i pomoc w gojeniu tkanek. Miód został przetestowany in vitro na różnych patogenach, szczególnie tych, które mogą kolonizować skórę, rany i błony śluzowe, gdzie możliwe jest miejscowe leczenie miodem. Do tej pory testy in vitro wykazały, że miód manuka może skutecznie hamować wszystkie testowane problematyczne patogeny bakteryjne. Miód manuka wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe wykazując silne oddziaływanie na wirusy ospy wietrznej czy wirusy grypy. Co ciekawe, miód manuka może być z powodzenie wykorzystywany jako element terapii dentystycznej – okazuje się, że hamuje on powstawanie płytki nazębnej oraz może być pomocny w profilaktyce stanów zapalnych dziąseł i ozębnej.

Herbata z miodem – zabójstwo dla cennych właściwości?

Okazuje się, że zalanie herbaty wrzątkiem i dodatek do niej miodu to niezbyt dobry pomysł. Woda o temp. 100 stopni, którą zazwyczaj zalewamy herbatę, obniża właściwości oraz  poziomy związków przeciwutleniających w miodzie. Jeśli chcemy przygotować sobie herbatę z miodem, należy odczekać co najmniej kilka minut z dodatkiem miodu od momentu zalania wrzątku. W innym wypadku może okazać się, że większość tego co najcenniejsze, zostanie utracone w wyniku działania wysokiej temperatury. Miód manuka najlepiej spożywać jako dodatek do posiłków lub rozpuszczając go w letniej wodzie. Warto mieć jednak na uwadze, że miód to bogactwo cukrów więc w niektórych przypadkach można łatwo z nim przesadzić na niekorzyść. Miód manuka podawany jest również w formie lizaków, pastylek do ssania, kremów, mydeł czy past do zębów.

Podsumowując:

Miód cieszy się swoją popularnością i szerokim zastosowaniem od tysięcy lat. Miód manuka, ze względu na swój unikatowy skład zaliczany jest jako najzdrowszy miód na świecie, co ma pewne poparcie w literaturze naukowej. Jednak warto pamiętać, że stosowanie miodu można uznać tylko i wyłącznie jako mały element skutecznej dietoterapii, który w żadnym wypadku w pełni nie zastąpi farmaceutyków i zaleceń lekarza.

Bibliografia:

_{1) B. Kędzia, E. Hołderna-Kędzia: Aktywność antybiotyczna miodu Manuka i jego działanie na drobnoustroje chorobotwórcze dla człowieka, Postępy Fitoterapii, 4(16), 2015, 258-262}

_{2) D. Łuczycka, M. Olczyk, Ocena zawartości metyloglioksalu w miodzie manuka znajdującym się na rynku krajowym, Borgis – Postępy Fitoterapii 2/2018}

_{3) Carter, D. A., Blair, S. E., Cokcetin, N. N., Bouzo, D., Brooks, P., Schothauer, R., & Harry, E. J. (2016). Therapeutic Manuka Honey: No Longer So Alternative. Frontiers in microbiology, 7, 569. https://doi.org/10.3389/fmicb.2016.00569}

_{4) Niaz K, Maqbool F, Bahadar H, Abdollahi M. Health Benefits of Manuka Honey as an Essential Constituent for Tissue Regeneration. Curr Drug Metab. 2017;18(10):881-892. doi: 10.2174/1389200218666170911152240. PMID: 28901255.}

_{5) Mandal, M. D., & Mandal, S. (2011). Honey: its medicinal property and antibacterial activity. Asian Pacific journal of tropical biomedicine, 1(2), 154–160. https://doi.org/10.1016/S2221-1691(11)60016-6}

_{6) Samarghandian, S., Farkhondeh, T., & Samini, F. (2017). Honey and Health: A Review of Recent Clinical Research. Pharmacognosy research, 9(2), 121–127. https://doi.org/10.4103/0974-8490.204647}

_{7) Minden-Birkenmaier, B. A., Cherukuri, K., Smith, R. A., Radic, M. Z., & Bowlin, G. L. (2019). Manuka Honey Modulates the Inflammatory Behavior of a dHL-60 Neutrophil Model under the Cytotoxic Limit. International journal of biomaterials, 2019, 6132581. https://doi.org/10.1155/2019/6132581}

_{8) Jagiełło J.: Bursztynowe źródło zdrowia – zastosowanie miodu we współczesnej medycynie. Med Rodz 2018; 21(1): 64-69.}

_{9) https://ktomalek.pl/blog/miod-manuka-jakie-ma-wlasciwosci/w-674}