Czy owoce są przyczyną otyłości?

Otyłość to złożona, wieloczynnikowa i w dużej mierze możliwa do uniknięcia choroba, która wraz z nadwagą dotyka obecnie ponad jedną trzecią populacji świata. Odsetek osób otyłych wzrasta w zaskakująco szybkim tempie, o czym może świadczyć fakt, że przez trzy dekady podwoiła się liczba osób otyłych na świecie. Jeśli tendencje sekularne utrzymają się, do 2030 r. około 38% dorosłej populacji na świecie będzie miało nadwagę, a kolejne 20% będzie otyłych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, World Health Organization) uznała otyłość za najczęściej występującą chorobę metaboliczną i światową epidemię XXI wieku.

Nadwaga i otyłość jako globalny problem

Niestety nadwaga i otyłość to bardzo duży problem także w naszym kraju. Badania indywidualnego spożycia żywności i stanu odżywienia w gospodarstwach domowych, przeprowadzone przez Instytut Żywności i Żywienia (IŻŻ) w 2000 roku dowodzą, że ponad połowa dorosłych w wieku 19–59 lat miała nadwagę lub otyłość. Odsetek mężczyzn z otyłością stanowił 15,7%, a kobiet 19,9%. Według IASO (International Association for the Study of Obesity, Międzynarodowe Towarzystwo Badań nad Otyłością) w Polsce w latach 2003–2007 niemal co czwarta kobieta była otyła (23,8%), a wśród mężczyzn otyłych było 20,8%. Problem jest naprawdę istotny, biorąc pod uwagę, że otyłość jest przyczyną wielu innych chorób, z którymi zmagają się Polacy. Otyłość znacznie zwiększa ryzyko zachorowalności na choroby przewlekłe –  cukrzycę typu 2, choroby układu krążenia, niektóre nowotwory – oraz wpływa na większe ryzyko ogólnej śmiertelności.

Nadmierna masa ciała jest wynikiem nadkonsumpcji energii i/lub zbyt niskiego poziomu aktywności fizycznej, które finalnie prowadzą do uzyskania dodatniego bilansu energetycznego w dłuższej perspektywie czasu. Oczywiście istnieje mnóstwo czynników, które przyczyniają się do powstania nadwagi czy otyłości, jednak efektem końcowym zawsze jest przekraczanie dziennego zapotrzebowania kalorycznego.

Czy owoce mogą być przyczyną otyłości?

Często można usłyszeć, że to owoce, a w zasadzie cukier w nich zawarty jest jedną z przyczyn otyłości i należy bezwzględnie zaprzestać jego konsumpcji oraz ograniczać w diecie te grupę produktów spożywczych. Jednak warto pamiętać, że między owocami i cukrem nie należy stawiać znaku równości. Owoce mają bardzo niską gęstość energetyczną (ma ona kluczowe znaczenie w kontekście poboru energii), są bogate w błonnik, wodę, składniki mineralne i witaminy. Natomiast sam cukier nie jest trucizną. Cukier z cukierniczki i cukier w owocach to ten sam związek chemiczny, ale w owocach towarzyszy mu mnóstwo prozdrowotnych substancji, co czyni owoce produktami wysokoodżywczymi i korzystnie działającymi na zdrowie. Same owoce mają niski ładunek glikemiczny, co sprawia, że są trawione znacznie dłużej niż sam cukier w postaci kryształków.

Obecne dowody sugerują, że spożycie całych, świeżych owoców prawdopodobnie nie przyczyni się do nadmiernego spożycia energii i otyłości. Co więcej, konsumpcja owoców może mieć miejsce w profilaktyce i leczeniu nadmiernej otyłości. W licznych pracach wykazano, że zwiększenie dziennego spożycia owoców jest odwrotnie skorelowane z przyrostem masy ciała. Wykazano również, że spożywanie całych owoców przyczynia się do zmniejszenia ryzyka długotrwałego przybierania na wadze u osób dorosłych poprzez zmniejszenie całkowitego spożycia energii.

W jednym z badań sprawdzano wpływ spożycia owoców przed posiłkiem na późniejszą konsumpcję pokarmu. Okazało się, że spożycie owoców było przyczyną mniejszej podaży energii o niespełna 140 kcal względem przekąski w postaci żelek o tej samej kaloryczności i zawartości cukru. Jak wiemy owoce są również bardzo smaczne, ale w konfrontacji ze słodyczami w tej kwestii zazwyczaj przegrywają, co potencjalnie może być ich zaletą. W chwili słabości, sięgając po owoce jako przekąskę, zaspokajamy nieco naszą ochotę na słodkie, jednocześnie przyjmując relatywnie niską zawartość energii. Dla zobrazowania, pełna szklanka malin to zaledwie nieco ponad 50 kcal – to tyle samo co mała kostka czekolady. Czasami wystarczy być po prostu świadomym i wybierać mądrze.

Podsumowanie:

Otyłość stała się ogromnym globalnym problemem zdrowotnym, który dotyka wiele krajów rozwiniętych na całym świecie. Podejmowane są liczne działania mające na celu walkę z otyłością i zapobieganie jej skutkom. Doskonale wiadomo, że otyłość powoduje wzrost umieralności ogólnej, wzrost ryzyka wystąpienia wielu chorób, w tym również cywilizacyjnych oraz rzutuje na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. Dość często jako jedną z przyczyn otyłości wymienia się owoce i zawarty w nich cukier. Cukier faktycznie pośrednio może powodować przyrost masy ciała, ale w owocach towarzyszy mu mnóstwo prozdrowotnych związków, które jednocześnie wpływają na mniejszy pobór pokarmu i wręcz korzystnie wpływają w kontekście kontroli masy ciała. Owoce mogą i niemal powinny być elementem dobrze zbilansowanej diety w celu redukcji masy ciała.

‍

‍

Bibliografia:

_{1) Sharma, S. P., Chung, H. J., Kim, H. J., & Hong, S. T. (2016). Paradoxical Effects of Fruit on Obesity. Nutrients, 8(10), 633. https://doi.org/10.3390/nu8100633}

_{2) Guyenet S. J. (2019). Impact of Whole, Fresh Fruit Consumption on Energy Intake and Adiposity: A Systematic Review. Frontiers in nutrition, 6, 66. https://doi.org/10.3389/fnut.2019.00066}

_{3) Schroder KE. Effects of fruit consumption on body mass index and weight loss in a sample of overweight and obese dieters enrolled in a weight-loss intervention trial. Nutrition. 2010 Jul-Aug;26(7-8):727-34. doi: 10.1016/j.nut.2009.08.009. Epub 2009 Dec 22. PMID: 20022464.}

_{4) Panuganti KK, Nguyen M, Kshirsagar RK. Obesity. [Updated 2020 Dec 8]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459357/}

_{5) Hruby, A., & Hu, F. B. (2015). The Epidemiology of Obesity: A Big Picture. PharmacoEconomics, 33(7), 673–689. https://doi.org/10.1007/s40273-014-0243-x}

_{6) Hill, J. O., Wyatt, H. R., & Peters, J. C. (2012). Energy balance and obesity. Circulation, 126(1), 126–132. https://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAHA.111.087213}

_{7) James LJ, Funnell MP, Milner S. An afternoon snack of berries reduces subsequent energy intake compared to an isoenergetic confectionary snack. Appetite. 2015 Dec;95:132-7. doi: 10.1016/j.appet.2015.07.005. Epub 2015 Jul 7. PMID: 26162950.}

_{8) Madero M, Arriaga JC, Jalal D, et al. The effect of two energy-restricted diets, a low-fructose diet versus a moderate natural fructose diet, on weight loss and metabolic syndrome parameters: a randomized controlled trial. Metabolism: clinical and experimental. 2011;60(11):1551-1559. doi:10.1016/j.metabol.2011.04.001}

_{9) Bertoia ML, Mukamal KJ, Cahill LE, et al. Changes in Intake of Fruits and Vegetables and Weight Change in United States Men and Women Followed for Up to 24 Years: Analysis from Three Prospective Cohort Studies. PLoS Medicine. 2015;12(9):e1001878. doi:10.1371/journal.pmed.1001878}

_{10) Rolls BJ. Dietary energy density: Applying behavioural science to weight management. Nutr Bull. 2017 Sep;42(3):246-253. doi: 10.1111/nbu.12280. Epub 2017 Aug 15. PMID: 29151813; PMCID: PMC5687574.}

_{11) Brończyk-Puzoń A., Koszowska A., Nowak J., Dittfeld A., Bieniek J., Epidemiologia otyłości na świecie i w Polsce. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2014, tom 5, nr 1, s. 1-5}

_{12) Szymocha M., Bryła M., Maniecka-Bryła I., Epidemia otyłości w XXI wieku, „Zdrowie Publiczne” 2009, nr 119(2).}

_{13) http://www.ilewazy.pl/szklanka-malin}

‍