Dieta na płodność – jak zwiększyć płodność kobiet przez suplementację?

Odkryj, jak dieta na płodność i odpowiednia suplementacja mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zajścia w ciążę u kobiet i mężczyzn. Zmieniaj swój styl życia!

Światowa  Organizacja  Zdrowia  (ang. World  Health  Organization,  WHO)  definiuje niepłodność  (łac.  sterilitas)  jako  niemożność zajścia  w  ciążę  w  okresie  dwóch  lat,  pomimo  regularnego  współżycia  płciowego  partnerów,  bez  stosowania  jakiejkolwiek  antykoncepcji. Problem wydaje się nieistotny, ale aktualne dane wskazują, że zmaga się z nim aż 48,5 miliona par na całym świecie, a w tym nawet 1,5 miliona par w Polsce. Niepłodność została uznana jako choroba cywilizacyjna i usytuowała w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, a kurację zaburzeń płodności zakwalifikowano do podstawowych praw człowieka. Zagadnienie jest wyjątkowo istotne, biorąc pod uwagę, że przykrymi konsekwencjami niepłodności jest smutek, wstyd, poczucie winy czy nawet depresja. Istnieją dowody, że pewne aspekty stylu życia (palenie papierosów, spożycie alkoholu i aktywność fizyczna) mogą mieć negatywny wpływ na ogólny stan zdrowia, w tym także zdolności reprodukcyjne. W kwestii płodności istotne znaczenie może mieć także prawidłowe żywienie. 

Jakie są główne przyczyny niepłodności wśród kobiet?

Niepłodność  kobiet najczęściej  powiązana  jest  z:

• zaburzeniem  sekrecji  hormonów  płciowych  (głównie zaburzenia  owulacji),
• powikłaniami  związanymi  z  funkcjonowaniem  jajników  (np.  zespół policystycznych  jajników,  PCOS),
• powikłaniami  związanymi  z  funkcjonowaniem  jajowodów (endometrioza),
• powikłaniami  związanymi  z  funkcjonowaniem  macicy  (np.  polipy  endometrialne,  endometrioza  w  ścianie  macicy).
  

Jeśli nie da się określić przyczyny nie płodności, mówimy o niepłodności idiopatycznej lub o nieznanej etiologii. Taki przypadek dotyczy nawet do 20% par.

Żywienie w kontekście niepłodności

Czy istnieje idealny schemat żywienia, który można zastosować w kontekście płodności? Okazuje się, że bardzo korzystnym i wartym rozważenia jest system diety śródziemnomorskiej. Żywienie oparte na zaleceniach diety śródziemnomorskiej pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne. Dieta śródziemnomorska wiąże się również z korzystnymi zmianami insulinooporności, zaburzeniami metabolicznymi i ryzykiem otyłości, co ma kluczowe znaczenie w kontekście płodności. Definicje diety śródziemnomorskiej są różne, jednak zazwyczaj obejmują wytyczne dotyczące wysokiego spożycia oliwy z oliwek extra virgin, warzyw, w tym zielonych warzyw liściastych, owoców, zbóż, orzechów, nasion roślin strączkowych, umiarkowanego spożycia ryb i innego mięsa, produktów mlecznych i czerwonego wina oraz niskiego spożycia jajek i produktów wysokoprzetworzonych (np. słodycze czy fast-food’y). Ponadto wykazano, że dieta o wysokim indeksie glikemicznym i bogata w białko zwierzęce, kwasy tłuszczowe typu trans, kwasy tłuszczowe nasycone może negatywnie wpływać na płodność. 

Wykazano, że dodatek cukrów oraz wysoki indeks glikemiczny mają negatywny wpływ na płodność. Spożycie kwasów tłuszczowych typu trans i nadmiar nasyconych kwasów tłuszczowych wydaje się negatywnie wpływać na płodność kobiet. Warto postawić na wielonienasycone oraz jednonienasycone kwasy tłuszczowe, do których zaliczamy niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT). Kluczowe jest włączenie do diety dobrych źródeł białka. Białka roślinne wydają się mieć pozytywny wpływ na płodność, podczas gdy białko zwierzęce – zwłaszcza z przetworzonego mięsa – negatywny wpływ. Te zalecenia w dużym stopniu pokrywają się ze śródziemnomorskim stylem żywienia.

Składniki, które mogą mieć znaczenie

Możliwe, że kwas foliowy, witamina B12 i witamina B6 wpływają na płodność. Suplementacja kwasu foliowego (szczególnie w dawce wyższej niż zalecana w profilaktyce wad wrodzonych i w połączeniu z witaminą B12) w okresie poprzedzającym ciążę może zwiększać szanse na zajście w ciążę. Wpływ kwasu foliowego, witaminy B12 i witaminy B6 na płodność jest prawdopodobnie związany z metabolizmem homocysteiny, jednak potrzebne są dalsze, dobrze zaprojektowane badania w tej materii.

Jod jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu i prawidłowej pracy tarczycy. Chociaż łagodny i umiarkowany niedobór jodu jest powszechny wśród kobiet, należy zwrócić szczególną uwagę na podaż jodu przez kobiety planujące ciążę. Stężenie witaminy D w surowicy może być związane z PCOS i endometriozą, na co warto zwrócić uwagę, ponieważ to właśnie witamina D jest najbardziej deficytową witaminą wśród Polaków.

Wysokie spożycie kofeiny może być potencjalnym czynnikiem związanym z wydłużonym czasem zajścia w ciążę i zwiększonym ryzykiem utraty ciąży. Istnieją także dowody sugerujące, że nadmierne spożycie alkoholu pozytywnie koreluje ze zmniejszoną płodnością i wyższym ryzykiem wystąpienia zaburzeń miesiączkowania.

Wiele pytań pozostaje bez odpowiedzi, choć nie ma wątpliwości, że dieta ma wpływ na płodność kobiet. Na podstawie aktualnej wiedzy można potwierdzić, że spożywanie kwasów tłuszczowych typu trans, rafinowanych węglowodanów i dodanych cukrów negatywnie wpływa na płodność kobiet. Natomiast dieta oparta na zaleceniach diety śródziemnomorskiej – bogata w błonnik pokarmowy, kwasy tłuszczowe omega-3, białko roślinne, witaminy i składniki mineralne (bez deficytów) – ma pozytywny wpływ na płodność kobiet.

Suplementacja, a płodność

Nie ma jasnych wytycznych dotyczących suplementacji w celu zwiększenia płodności u kobiet. Odpowiednio zbilansowana dieta powinna dostarczać wszystkie składniki mineralne i witaminy, z wyjątkiem witaminy D i kwasu foliowego, które należy uzupełniać poprzez suplementację. Wyzwaniem może być również zapewnienie odpowiedniej ilości jodu w diecie, zwłaszcza w dietach niskosodowych i dietach eliminacyjnych. Dodatkowo kobietom w okresie poprzedzającym ciążę zaleca się również spożywanie kwasu foliowego ze źródeł pokarmowych. Szczególnie u kobiet zaliczanych do grupy ryzyka należy monitorować stężenie składników mineralnych i witamin w surowicy, a w przypadku niedoborów wprowadzić suplementację.

Podsumowanie:

Do tematu płodności warto podejść holistycznie – wskazana jest ciągła konsultacja kobiety z lekarzem, dietetykiem, psychologiem czy nawet trenerem. Kluczowe jest zdefiniowanie przyczyny problemu i kompleksowe działanie, które może przynieść poprawę. W kontekście dietetycznym, dobrym rozwiązaniem wydaje się stosowanie się do zasad diety śródziemnomorskiej oraz suplementacja kwasem foliowym i witaminą D. W pewnych, konkretnych przypadkach należy rozważyć suplementację innych deficytowych składników. Jeśli nie ma wskazań do stosowanie diety eliminacyjnej, warto zadbać o różnorodność jadłospisu, co ułatwi zadbanie o prawidłową podaż wszystkich niezbędnych elementów diety.

_{Bibliografia:}

_{1) Kinga Skoracka, Alicja Ewa Ratajczak, Anna Maria Rychter, Agnieszka Dobrowolska, Iwona Krela-Kaźmierczak, Female Fertility and the Nutritional Approach: The Most Essential Aspects, Advances in Nutrition, 2021;, nmab068, https://doi.org/10.1093/advances/nmab068}

_{2) Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet i mężczyzn. B Sawaniewska, D Gajewska, E Lange. Kosmos 68 (2), 227-237, 2019.}

_{3) Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność. Monika Bojanowska , Małgorzata Kostecka. Kosmos 67 (2), 425-439, 2018.}

_{4) Davis, C., Bryan, J., Hodgson, J., & Murphy, K. (2015). Definition of the Mediterranean Diet; a Literature Review. Nutrients, 7(11), 9139–9153. https://doi.org/10.3390/nu7115459}

_{5) Bach-Faig A, Berry EM, Lairon D, Reguant J, Trichopoulou A, Dernini S, Medina FX, Battino M, Belahsen R, Miranda G, Serra-Majem L; Mediterranean Diet Foundation Expert Group. Mediterranean diet pyramid today. Science and cultural updates. Public Health Nutr. 2011 Dec;14(12A):2274-84. doi: 10.1017/S1368980011002515. PMID: 22166184.}

_{6) Ventriglio, A., Sancassiani, F., Contu, M. P., Latorre, M., Di Slavatore, M., Fornaro, M., & Bhugra, D. (2020). Mediterranean Diet and its Benefits on Health and Mental Health: A Literature Review. Clinical practice and epidemiology in mental health : CP & EMH, 16(Suppl-1), 156–164. https://doi.org/10.2174/1745017902016010156}