Kolagen – sekret młodości i pięknej skóry

Kolagen jest głównym białkiem tkanki łącznej, który zapewnia odpowiednie napięcie, sprężystość oraz elastyczność skóry. Kolagen jest najważniejszym białkiem wytwarzanym przez organizm człowieka, tworzony jest głównie przez aminokwas glicynę (33%), prolinę i hydroksyprolinę (22%) – stanowi 30% wszystkich białek człowieka.

Rodzaje kolagenu

Zidentyfikowano 29 różnych rodzajów kolagenu. Kolagen typu I występuje najczęściej w skórze, kościach, zębach, ścięgnach, więzadłach, więzadłach naczyń i narządach. Kolagen typu II jest obecny w chrząstkach. W przypadku kolagenu typu III najczęstszym źródłem tego białka są skóra, mięśnie i naczynia krwionośne. Typ IV znajdziemy w wydzielonej przez nabłonek warstwie błony podstawnej i blaszce podstawnej. Kolagen typu V jest jednym z głównych składników powierzchni komórek i łożyska.

Jakie funkcje pełni kolagen?

Podstawową funkcją kolagenu jest łączenie ze sobą komórek, dlatego stanowi element budulcowy większości organów, zwłaszcza skóry, kości, zębów, chrząstek, naczyń krwionośnych oraz rogówki. Umożliwia zachowanie procesów odnowy komórkowej, które odbywają się w skórze, co wpływa na jej kondycję. W układzie immunologicznym zapobiega przedostawaniu się drobnoustrojów chorobotwórczych oraz toksyn. Kolagen zwiększa gęstość kości oraz wspomaga ochronę w obrębie tkanki chrzęstnej.

Suplementacja kolagenu – czy może być pomocna?

Z biegiem czasu, gdy organizm się starzeje, endogenna synteza kolagenu zmniejsza się, co w konsekwencji oznacza gorszą kondycję skóry – utratę jędrności i elastyczności. Wiele różnych czynników zaostrza proces starzenia się skóry, w tym starzenie wewnętrzne, napromienianie, stosowanie niezbilansowanej diety oraz związane ze stresem niedobory składników mineralnych i witamin, co prowadzi do zależnej od wieku utraty kolagenu w skórze. Czy suplementacja kolagenu może być pomocna w tym aspekcie? Niedawno została przeprowadzona meta-analiza i przegląd badań na temat wpływu suplementacji kolagenu na starzenie się skóry. Wykazano, że suplementy hydrolizowanego kolagenu lub peptydy kolagenowe mogą opóźniać i poprawiać oznaki starzenia się skóry, zmniejszając zmarszczki mimiczne oraz poprawiając nawilżenie i elastyczność skóry podczas trwania suplementacji. Czas potrzebny do opóźnienia starzenia się skóry w większości badań wynosił 90 dni, wynik utrzymywał się przez 4 tygodnie po zakończeniu podawania, a dawki stosowane w badaniach wynoszą zazwyczaj od 2,5 do 12 g/dzień. Potrzebne są jednak dalsze badania w tym zakresie.

Zaburzenia syntezy i przekształcania włókien kolagenowych zwiększa kruchość kości i podatność na złamania, a u osób aktywnych fizycznie (i nie tylko) pojawia się często ból stawów związany z wysiłkiem. Kolagen jest odpowiedzialny za produkcję mazi stawowej i stan chrząstki. Przyspiesza regenerację zmienionych chorobowo tkanek i zmniejsza aktywność enzymów odpowiedzialnych za wywoływanie stanu zapalnego i bólów reumatycznych. W jednej z prac z 2021 roku wzięło udział 180 aktywnych mężczyzn i kobiet w wieku od 18 do 30 lat z bólem kolana związanym z wysiłkiem fizycznym, ale bez zdiagnozowanej choroby stawów. Badanym włączono do suplementacji 5 g specyficznych peptydów kolagenowych lub placebo przez 12 tygodni. Oceniano zmiany bólu w trakcie lub po ćwiczeniach (dodatkowo ocenione przez lekarza badającego na podstawie wywiadu i badania fizykalnego). W grupie badanej wykazano redukcję bólu podczas aktywności fizycznej w porównaniu do grupy z placebo.

Żelatyna z podobnym potencjałem, co suplementacja kolagenu?

W jednym z badań 8 zdrowych mężczyzn spożywało 5 g żelatyny wzbogaconej w ~50 mg witaminy C lub 15 g żelatyny wzbogaconej w ~50 mg witaminy C. Grupa kontrolna przyjmowała placebo. Godzinę po suplementacji badani skakali na skakance, aby stymulować syntezę kolagenu. Po spożyciu żelatyny zwiększało się stężenie glicyny, proliny, hydroksyproliny i hydroksylizyny, czyli składowych białka kolagenowego. Dane te sugerują, że włączenie żelatyny z dodatkiem witaminy C przed wysiłkiem może poprawiać syntezę kolagenu i może odgrywać korzystną rolę w zapobieganiu urazom i naprawie tkanek. Temat wymaga jednak dalszych badań.

Naturalnym źródłem kolagenu są głównie produkty pochodzenia zwierzęcego. Niestety, codzienna dieta nie dostarcza odpowiedniej ilości tego białka, aby uzupełnić jego niedobory w organizmie. Szybsze i lepsze efekty uzupełniania niedoborów kolagenu daje przyjmowanie dostępnych w aptekach preparatów z łatwo przyswajalnym kolagenem. Podczas suplementacji kluczowa jest również odpowiednio zbilansowana dieta, bogata szczególnie w witaminę C, witaminę A, witaminę E, miedź, które sprzyjają odpowiedniej syntezie kolagenu.

Podsumowanie:

Wraz z wiekiem zmniejsza się synteza endogennego kolagenu, co powoduje powstawanie zmarszczek, osłabienie włosów, a także bóle stawów i zwiększa podatność na złamania. Suplementacja kolagenu (i być może przyjmowanie samej żelatyny) może okazać się przydatna wśród osób w podeszłym wieku czy sportowców. Kwestię ewentualnej suplementacji zdecydowanie warto skonsultować z specjalistą. Warto pamiętać, że suplementacja to tylko dodatek. Warto zadbać o całokształt diety oraz regularną aktywność fizyczną uwzględniająca prawidłowe wzorce ruchowe, co wydaje się kluczowe w kontekście omawianych problemów takich jak stan skóry czy bóle stawowe.

Bibliografia:

_{1) Anna Nowicka-Zuchowska, Aleksander Zuchowski (2019). Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, „Lek w Polsce” vol. 29 nr 11/12’19 (342/343)}

_{2) Lupu, M. A., Gradisteanu Pircalabioru, G., Chifiriuc, M. C., Albulescu, R., & Tanase, C. (2020). Beneficial effects of food supplements based on hydrolyzed collagen for skin care (Review). Experimental and therapeutic medicine, 20(1), 12–17. https://doi.org/10.3892/etm.2019.8342}

_{3) Bolke, L., Schlippe, G., Gerß, J., & Voss, W. (2019). A Collagen Supplement Improves Skin Hydration, Elasticity, Roughness, and Density: Results of a Randomized, Placebo-Controlled, Blind Study. Nutrients, 11(10), 2494. https://doi.org/10.3390/nu11102494}

_{4) León-López, A., Morales-Peñaloza, A., Martínez-Juárez, V. M., Vargas-Torres, A., Zeugolis, D. I., & Aguirre-Álvarez, G. (2019). Hydrolyzed Collagen-Sources and Applications. Molecules (Basel, Switzerland), 24(22), 4031. https://doi.org/10.3390/molecules24224031}

_{5) Choi FD, Sung CT, Juhasz ML, Mesinkovsk NA. Oral Collagen Supplementation: A Systematic Review of Dermatological Applications. J Drugs Dermatol. 2019 Jan 1;18(1):9-16. PMID: 30681787.}

_{6) Ricard-Blum S. (2011). The collagen family. Cold Spring Harbor perspectives in biology, 3(1), a004978. https://doi.org/10.1101/cshperspect.a004978}

_{7) Zdzieblik D, Brame J, Oesser S, Gollhofer A, König D. The Influence of Specific Bioactive Collagen Peptides on Knee Joint Discomfort in Young Physically Active Adults: A Randomized Controlled Trial. Nutrients. 2021 Feb 5;13(2):523. doi: 10.3390/nu13020523. PMID: 33562729; PMCID: PMC7915677.}

_{8) de Miranda RB, Weimer P, Rossi RC. Effects of hydrolyzed collagen supplementation on skin aging: a systematic review and meta-analysis. Int J Dermatol. 2021 Mar 20. doi: 10.1111/ijd.15518. Epub ahead of print. PMID: 33742704.}

_{9) Clark KL, Sebastianelli W, Flechsenhar KR, Aukermann DF, Meza F, Millard RL, Deitch JR, Sherbondy PS, Albert A. 24-Week study on the use of collagen hydrolysate as a dietary supplement in athletes with activity-related joint pain. Curr Med Res Opin. 2008 May;24(5):1485-96. doi: 10.1185/030079908×291967. Epub 2008 Apr 15. PMID: 18416885.}

_{10) Shaw, G., Lee-Barthel, A., Ross, M. L., Wang, B., & Baar, K. (2017). Vitamin C-enriched gelatin supplementation before intermittent activity augments collagen synthesis. The American journal of clinical nutrition, 105(1), 136–143. https://doi.org/10.3945/ajcn.116.138594}